Op initiatief van de minister van Huisvesting, Céline Fremault, heeft de Brusselse Regering op 25 oktober 2018 in 3de lezing de ordonnantie aangenomen met het oog op het versterken van de strijd tegen de discriminatie bij de toegang tot huisvesting. Ondanks enige vooruitgang ligt de moeilijkheid nog steeds in de bewijslast en in de moeilijkheid voor slachtoffers van discriminatie om aan te tonen dat zij gediscrimineerd worden. In antwoord hierop verschaft deze nieuwe ordonnantie de inspecteurs van Brussel Huisvesting de toestemming om van discriminatietesten gebruik te maken met het oog op het opsporen van discriminerende praktijken door de particuliere verhuurder, maar ook door iedere professional uit de vastgoedsector.
Volgens minister van Huisvesting Céline Fremault “zijn de gelijkheidsbeginselen tussen de burgers en de toegang tot fatsoenlijke huisvesting sinds het begin van de legislatuur altijd een van mijn hoofdbekommernissen geweest. De toepassing van deze beginselen stuit echter op een aantal valkuilen in Brussel die niet kunnen worden ontkend, met name wat betreft vooroordelen die niet altijd gemakkelijk te bestrijden zijn, maar de omvang van de taak heeft mij nooit afgeschrikt, integendeel.”
Op verzoek van minister Céline Fremault werden in 2016 en 2017 situatietesten uitgevoerd door de Universiteit Gent bij vastgoedmakelaars die actief zijn in Brussel. Zes criteria voor discriminatie zijn op die manier geëvalueerd: etnische afkomst, inkomstenbron, gezinssamenstelling, leeftijd, handicap en geslacht. De praktijktesten hebben aangetoond dat discriminatie een realiteit is: zo zijn de de etnische afkomst en het inkomensniveau van de kandidaat-huurders belangrijke bronnen van discriminatie. Volgens de cijfers gaat ongeveer een derde van de vastgoedmakelaars duidelijk akkoord om te discrimineren.
In het licht van deze vaststellingen heeft de minister van Huisvesting een actieplan gelanceerd dat gericht is op gelijkheid bij de toegang tot huisvesting. Dit plan is verdeeld in drie categorieën met maatregelen:
- De eerste is geconcretiseerd via de regionalisering van de huurovereenkomsten, die de bestaande maatregelen inzake de strijd tegen discriminatie versterkt heeft. De Brusselse Huisvestingscode verbiedt voortaan uitdrukkelijk het in aanmerking nemen van de afkomst en de aard van het bedrag van de financiële middelen als redenen voor het weigeren van een kandidaat-huurder.
- De tweede categorie beoogt de organisatie van een brede informatie- en sensibiliseringscampagne (colloquium, brochures, affichecampagne, …)
- Wat de 3de categorie betreft, gaat het om het organiseren van opleidingen voor de vastgoedmakelaars, in samenwerking met UNIA en het Beroepsinstituut van vastgoedmakelaars.
Hoewel al deze acties noodzakelijk en fundamenteel zijn gebleken voor de strijd tegen discriminatie bij huisvesting, bleek het toch nog opportuun om de controle-instrumenten waarover het Gewest beschikt verder uit te breiden, met name in het licht van de huisvestingscrisis en de zeer grote concurrentie tussen kandidaat-huurders om toegang tot een goedkope woning te krijgen. In deze Brusselse context moet de gelijkheid bij de toegang tot huisvesting dan ook een absolute prioriteit zijn.
Niettemin bevat dit systeem nog steeds een grote moeilijkheid: de bewijslast. Een van de methoden die feiten aan het licht brengt waardoor het bestaan van discriminatie kan vermoed worden, is die van de praktijktesten. Deze testen zijn al door UNIA in de praktijk gebracht. Het is enerzijds van essentieel belang om het gebruik van deze testen te versterken en anderzijds deze instrumenten aan de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel voor de bevoegdheid huisvesting ter beschikking te stellen. Deze nieuwe bevoegdheden zullen de diensten van de inspectie zo in staat stellen een doeltreffende strijd te voeren tegen discriminatie inzake huisvesting.
De eerste test wordt de “situatietest” genoemd. Deze test bestaat erin de verhuurder of vastgoedmakelaar die er het voorwerp van is in contact te brengen met twee mogelijke, al dan niet fictieve huurders, waarvan het profiel gelijkaardig is aan de uitzondering van het beschermd criterium, of die met andere woorden mogelijk reden geeft tot discriminatie. Beide situaties worden vervolgens met elkaar vergeleken om het eventuele bestaan van een verschil in behandeling vast te stellen. De tweede test wordt de “mystery client” genoemd. Het is een methode die het mogelijk maakt om direct een discriminerende praktijk te identificeren. Concreet wordt er geverifieerd of een vastgoedmakelaar een discriminerend verzoek van een mogelijke klant al dan niet inwilligt.
In geval van een discriminatietest die het bestaan van discriminerende praktijken aantoont, wordt de zaak doorverwezen naar de procureur des Konings, die beslist om de vermeende overtreder al dan niet te vervolgen. Wanneer er niet vervolgd wordt, zal de inspectiedienst van Brussel Huisvesting een administratieve boete kunnen opleggen. De ontvangen boetes zullen het Gewestelijk Begrotingsfonds voor Solidariteit spijzen.
Met het oog op de toekomstige goedkeuring van deze ontwerpordonnantie is het de bedoeling de bewustmakingscampagne voort te zetten en het grote publiek te informeren:
- Een Middag van de Huisvesting wordt gewijd aan het thema van discriminatie bij huisvesting op 27 november eerstkomend, in aanwezigheid van UNIA en het Instituut voor de Gelijkheid van vrouwen en mannen.
- Een informatiebrochure, die in samenwerking met UNIA en het Instituut voor de Gelijkheid van vrouwen en mannen uitgewerkt is, zal tijdens de volgende lente verspreid worden.
- Naar het voorbeeld van de op 27 april jongstleden plaatsgevonden opleiding, is er een nieuwe opleidingssessie voor de vastgoedmakelaars in maart 2019 geprogrammeerd. Voor de vastgoedmakelaars heeft deze opleiding de verdienste dat het probleem wordt opgehelderd, concreter wordt gemaakt en dat er op een geïnformeerde en wettelijke manier kan gereageerd worden.
“De verhuurders zijn voortaan duidelijk geïnformeerd over de gegevens die ze van de kandidaat-huurders kunnen vragen. De instellingen die in de vastgoedsector actief zijn, leiden de vastgoedmakelaars in die zin op. De boodschap wordt ook verspreid via de verenigingen die strijden tegen de discriminatie bij de toegang tot huisvesting. Al die elementen samen, moeten ertoe kunnen leiden dat het aantal gevallen van discriminatie bij huisvesting in Brussel vermindert”, verklaart minister van Huisvesting, Céline Fremault
